EN MAĞRURUMUZ EN MAĞDURUMUZ MU?

EN MAĞRURUMUZ EN MAĞDURUMUZ MU?

YA DA ALDATILMA KORKUSU ALDATILMA ARZUSUNDAN KAYNAKLANIYOR OLABİLİR Mİ?

Doğan Şahin

GİRİŞ

Sürekli ve şiddetli bir aldatılma korkusu içinde olan herkesin aldatılmak istediğini söyleyemem ama bu korku içinde olan insanların bir bölümü bunun farkında olmasalar da aslında aldatılmak isterler.

ÖNCE BİR VAKA

On yıl kadar önce bir meslektaşıma erkeklerle ilişkilerinde her seferinde aldatıldığı yakınması ile başvuran bir hastası için süpervizyon vermiştim.  

Söz konusu kişi 40’lı yaşlarında bir eczacı idi Bir kez beş yıl süren bir evliliği olmuş, bunun dışında da ona yakın ilişkisi olmuştu. İlişkileri uzun veya kısa sürsün, parterlerini ilişkinin başından beri çeşitli araçlarla kontrol ediyor ve beraber olduğu kişinin gerçekte kendisini sevmeyen, kendisinden yararlanmak isteyen, sahtekâr biri olduğuna dair kanıtlar arıyordu. Bu şekilde yorumlayabileceği en küçük bir şey bulduğunda, kesin bir delilmiş gibi saldırıyor ve karşısındaki kendisini aldatma ya da kandırmakla suçluyordu.

Bu makalemin tamamı Birey ve Toplumun Psikodinamikleri Üzerine Yazılar isimli kitabımda yayınlanmıştır.

PANDEMİYLE MÜCADELE NASIL YAPILMALI, TOPLUM RUH SAĞLIĞI NASIL KORUNMALI

SALGINA KARŞI ULUSAL SEFERBERLİK RUHU NASIL YARATILABİLİR

VE

TOPLUM RUH SAĞLIĞI NASIL KORUNABİLİR

Son günlerde hepimizin gündemini meşgul eden Covid-19 salgını bir paradigma kayması yarattı ve pek çok soruyu beraberinde getirdi. Bu salgın vesilesiyle sınırların ve sınıfların doğa nezdinde pek hükmü olmadığını gördük. Çin’de bir kişide ortaya çıkan bir hastalık 3 ay sonra Amerika’da 500 bin kişiye bulaştı. Çok parası veya ayrıcalıklı bir tabakadan olmak belki bazı sistemlerde tedaviye ulaşım şansını nispeten artırıyordur ama hastalığa yakalanmayı önlemiyor.

Ülkemizde hastalık tüm ülkeye yayılmış durumda, dolayısıyla hepimizi etkileyen ve giderek de daha çok etkileyecek olan bir şeyle karşı karşıyayız, o yüzden birlikte hareket etmek ve birbirimizin deneyimlerinden yararlanarak omuz omuza mücadele etmemiz şart. Uluslararası bir dayanışmayı şimdilik yapamazsak da en azından ulusal ölçekli bir dayanışma zorunlu görünüyor.

BU MÜCADELE TOPYEKûN BİR SEFERBERLİK BİÇİMİNDE VERİLMELİ VE HERKES DAHİL EDİLMEYE ÇALIŞILMALIDIR.

Dışarıda bırakılan ya da kucaklanamayan herkes büyük bir risk oluşturacaktır. Salgını durdurduk, her şey normale geldi, bir yerlerde kalan tek bir vaka bile yeni bir salgını başlatabilir.

Dolayısıyla üşenmeden, yorulmadan, bıkmadan teker teker herkesi kazanmak için çabalamak gerekmektedir.

Yaşlılara kötü davranan gençlere, sarımsakla ya da kelle paça ile tedavi olacağını sanan yurttaşlarımıza, bize bir şey olmaz diyenlere, korunmanın önemini kavramayanlara… hepsine tane tane, tekrar tekrar anlatmak gerekiyor. Alay etmek ya da dışlamak yerine anlamak, anlatmak gerekiyor.

Dolayısıyla salgınla mücadeleyi yürütecek ulusal ölçekli bir kurula ihtiyacımız vardır.

PANDEMİ İLE MÜCADELE KOORDİNASYON KURULU

Salgınla ilgili her şeyi tek elden koordine edecek, birimler arasında uyum sağlayacak, yurt dışındaki çalışmalarla bağlantılar kuracak yetkili bir kurul kurulmalıdır. Pandemi ile Mücadele Koordinasyon Kurulu adı verilebilecek bu kurulun bir bilim bir de siyasi/yürütücü iki alt kurulu olmalıdır.

Pandemi ile Mücadele Koordinasyon Kurulu başkanı Sağlık Bakanı’dır. Kurul Cumhurbaşkanı’na karşı sorumludur.

Bilimsel Kurulu

Örnek olarak iki epidemiyolog, iki enfeksiyon hastalıkları uzmanı, iki virolog, iki göğüs hastalıkları uzmanı, iki halk sağlığı uzmanı, bir basın ve halkla ilişkiler uzmanı, bir ruh sağlığı uzmanı, bir sağlık bakanlığı müsteşarı, bir iç işleri bakanlığı müsteşarı, bir sağlık odaları temsilcisinden oluşabilir ve buna ihtiyaç dahilinde başka disiplinlerden uzmanlar dahil edilebilir.

Yürütme Kurulu

% 5 den fazla oy almış tüm parti temsilcileri ile sivil toplum örgütü temsilcilerinden oluşmalıdır. Siyasi partiler bu kurula aldıkları oy oranında temsilci vereceklerdir.  Söz gelimi bu kurulun siyasi temsilciler bölümü 20 kişiden oluşacaksa her parti % oy oranının 5 de biri kadar temsilci yollar. (Yani % 5 oy almış parti 1, yüzde 20 oy almış bir parti 4 temsilci gibi…)

Siyasi parti temsilcileri sayısının yarısı kadar da çeşitli sivil toplum örgütleri temsilcileri kurula alınır. Seçilecek sivil toplum örgütleri temsilcilerinin konuyla ilgili örgütlerden olmasına ve örgütlerin üye sayılarına dikkat edilir.

Politikalar, karar önerileri bilimsel kurul tarafından oluşturulup, siyasi/ yürütme kurulu tarafından tartışılarak karara bağlanır.

 Pandemi İle Mücadele Koordinasyon Kurulu işlerini şu ilkelere göre yapar.

1.   MÜCADELEYİ SEFERBERLİK RUHUYLA YAPMAK VE HERKESİ DAHİL ETMEK  

Dışarıda bırakılan ya da kucaklanamayan herkes büyük bir risk oluşturacaktır. Salgını durdurduk, her şey normale geldi, bir yerlerde kalan tek bir vaka bile yeni bir salgını başlatabilir.

Dolayısıyla üşenmeden, yorulmadan, bıkmadan teker teker herkesi kazanmak için çabalamak gerekmektedir.

Yaşlılara kötü davranan gençlere, sarımsakla ya da kelle paça ile tedavi olacağını sanan yurttaşlarımıza, bize bir şey olmaz diyenlere, korunmanın önemini kavramayanlara hepsine tane tane, tekrar tekrar anlatmak gerekiyor. Alay etmek ya da dışlamak yerine anlamak, anlatmak gerekiyor.

İktidara küskün olanlar, güvenmeyenler, uzak duranlar ile iktidara yakın olanlar ve iktidarı destekleyenlerin bir araya gelmesi, aynı amaç ve doğrultuda çalışmalarının sağlanması gerekiyor. Bunun için de süreci her düzeyde birlikte yürütme mekanizmalarının kurulması gerekiyor.  

2. HER DÜZEYDE ŞEFFAFLIK VE KOLAY ULAŞABİLİRLİK

Koordinasyon kurulu acilen hangi stratejinin uygulanmasının doğru olacağını belirleyip, halka açıkça anlatmalıdır.

Ne gibi bir strateji belirlendiği, ne hedeflendiği, bunu gerçekleştirmek için ne planlandığı açıklanmalıdır.

Açıklanan plan bir yandan uygulanmaya başlarken bir yandan da tartışmaya açık olmalıdır.  

Bu salgına karşı mücadelede nasıl bir strateji izlenmesi gerektiği halkın ve uzmanların görüşüne sunulmalı, kararlaştırılan stratejinin ne olduğu, mantığı ile birlikte halka açıkça anlatılmalıdır.

Kastettiğim şey şudur; örneğin "sokağa çıkma yasağı olmadan, iş yerlerini açık tutarak ekonomik küçülmeyi minimalde tutmayı, uzun sürebilecek bir izolasyon için ekeonomik sürdürülebilirlik sağlamayı düşünüyoruz.

Bu şekilde hastalanma sayısını 100 000, ölü sayısını da 15 binin üzerine çıkmadan salgını 3 ay içinde atlatabileceğimizi düşünüyoruz."

Ya da" vaka sayısı arttıkça kademeli izolasyon uygulayacağız, bu şekilde de şöyle bir hedefimiz var" gibi.

 

3. SÜREKLİ DOĞRU BİLGİLENDİRME

a.    TRT Televizyon Kanalları

TRT kanallarından ikisi salgına tahsis edilmelidir.

Bu kanallardan biri virüsten korunma yollarıyla ilgili, salgının durumu, diğer ülkelerdeki durumlar vb hakkında düzenli olarak bilgiler vermelidir. Ek olarak iyileşen kişilerin hikayeleri, ilaç ve aşı çalışmaları ve hastalanma sıklığı ve ölüm oranlarının düştüğü ülkelerin haberleri gibi gerçekçi ve umut vadeden yayınlar da yer almalı, halkın psikolojik dayanıklılığı ve önlemleri uygulama kararlılığı bu sayede güçlendirilmelidir.

Bu kanalda stresle baş etme eğitimleri gevşeme egzersizleri, yoga gibi uygulama eğitimleri de verilebilir.

Diğer kanal ise insanların iyi hissetmesini ve güzel vakit geçirmesini sağlayacak yayınlar yapmalıdır. Mesela ilk yüz filmi göstermek, çok iyi konserleri yayınlamak, tiyatro gösterileri sunmak  ayrıca çocuklara yönelik programlar yardımcı olabilir

b.    Diğer TV Kanalları

Diğer TV kanallarında da düzenli olarak kamu spotları yapılarak düzenli bilgi akışı sağlanmalıdır. Ayrıca salgınla ilgili yetkin kişilere söz hakkı verilmeli, konuyla ilgili olası yanlış bilgilendirmelerden kaçınılmalı, halkı yanlış yönlendiren kimselere karşı yaptırım uygulanmalıdır.

Hala insanların çoğu ellerini nasıl yıkaması gerektiğini, maskenin ne zaman ne şekilde kullanılması gerektiğini, dışarıdan gelen malzemelerin nasıl temizlenebileceğine dair yeterli bilgiye sahip değildir. Hem TRT kanalları hem diğer kanallar sık sık hijyen ve korunma yollarına ilişkin  daha ayrıntılı şeyler sunmalıdır.

Ramazan ayında insanların yanıtlanmasına ihtiyaç duyduğu soruların yanıtlandığı programlarda olduğu gibi insanların korunma yolları ve hastalıkla ilgili diğer sorularının yanıtlandığı programlara yer verilmelidir.

c.    Gazeteler

Gazeteler her gün bir sayfasını salgınla ilgili yararlı bilgiler vermeye ayırmalıdırlar. Yukarıda televizyonlarla ilgili söylenen bilgilendirici yayınları gazetelerin de düzenli olarak yapması sağlanmalıdır. 

d.    Korona Danışma Hattı

Belirsizlik ve uyaran fazlalığı insanların endişe ve kaygı belirtileri yaşamasına neden olmakta ve başvurulacak doğru ve bilimsel kılavuzlara duyulan ihtiyacı arttırmaktadır. Ülke çapında bir CORONA DANIŞMA HATTI kurulmalı ve insanların ihtiyaç duyduğu bilgi ve yardım için hizmet vermelidir.

Mesela bir kişi ne zaman test yaptırmalı

Ne zaman hastaneye gitmelidir

Ne yapmışsa bulaşma olmuş olabilir

Dışarıdan gelen malzemeleri bulaşı olmadan nasıl kullanılabilir hale getirir

Kapıya gelen bir kargo görevlisi ya da kamu görevlisi ile nasıl iletişim kurmalı, neler dikkat etmelidir

4.   SAĞLIK ÇALIŞANLARINI KORUMA

Sağlık çalışanları sıklıkla uzun süreli çalıştıklarından kendilerini korumakla ilgili dikkatsizlikler yapmaktadır. Sağlık çalışanlarına kendileri korumakla ilgili eğitimler çok özenli ve tekrarlayıcı bir şekilde verilmeli, bağışıklık sistemlerini zayıflatacak, uykusuzluk, uzun saatler boyunca çalışmak gibi durumlara maruz bırakılmamalıdır.

Sağlık çalışanlarının bu süreçte aileleri ve sevdikleriyle ilgili kaygıları, kalacak yer, ulaşım, çocukları için bakıcı ve kişisel koruyucu ekipman temini gibi teknik zorlukları anlaşılmalı ve ivedilikle çözüme kavuşturulmalıdır.

Ayrıca sağlık çalışanlarının viral yüke maruz kalıyor oluşları toplumsal alandan dışlanmalarına sebep olmakta, içine itildikleri yalnızlık zaten zor koşullar içinde mücadele eden sağlık çalışanlarını ruhsal açıdan da yıpratmaktadır. Otele, ticari araçlara kabul etmeme gibi ayrımcılık içeren davranışlara yaptırım uygulanmalı, barınabilecekleri ve dinlenebilecekleri tesisler ayarlanmalıdır.

5.   RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİNİ KOLAY ULAŞILABİLİR HALE GETİRMEK

Ruh sağlığı hizmetlerini kolay ulaşılabilir ve mümkün olduğunca  online hale getirilmelidir.

Bu dönemde ruh sağlığı sorunlarında artış olacaktır. Üç basamaklı bir ruh sağlığı sisteminin kurulması gerekir.

1)    Online danışma hattı: İnsanların aradıkları zaman içinde bulundukları durumun ne olduğuna dair bir bilgi alabilecekleri hizmettir. Burada çalışan ruh sağlığı profesyonelleri, çok sık görülen basit kaygı ve üzüntüler konusunda halkı bilgilendirecek, kolay gevşeme egzersizleri ve rahatlatıcı önerilerde bulunacaktır. Durumu psikiyatrik bir yardım gerektiren kişileri psikiyatri polikliniklerine yönlendirecektir.

2)    Psikiyatri poliklinikleri: ulusal düzeyde acil psikiyatri poliklinikleri yaygınlaştırılmalıdır. Online danışmanlık hizmetinde psikiyatrik değerlendirme gerektiren hastalar burada muayene edilerek tanıları konur. İlaç tedavisi gerektiren hastaların tedavileri başlanır. Psikoterapi gerektiren hastalar ulusal ölçekte organize edilmiş online terapi hizmetlerine yönlendirlir

3)    Yataklı servisler: Mümkün olduğunca sadece acil ve dışarıda kendisine veya başkalarına zarar verebilecek hastalarla sınırlı tutulmalıdır.

6.   SİYASİ LİDERLERLE İŞBİRLİĞİ İÇİNDE OLMA

En azından mecliste grubu bulunan partilerin liderleri bir araya gelip, salgınla mücadele bitene kadar salgına karşı ortak çalışacaklarını, el ele vereceklerini, bu süreçte birbirlerine karşı kaba, yıkıcı, ağır eleştiriler yöneltmeyeceklerini ve sık sık salgına karşı mücadeleyi görüşmek ve yapılabilecekleri değerlendirmek için görüşeceklerini ilan etmelidirler

Bu süreçte siyasilerin göçmenler, azınlıklar, engelliler ve yoksullar gibi dezavantajlı grupların sorunlarına eğilmesi, bu grupları dışlayıcı bir dil kullanmaktan kesinlikle kaçınması, ev izolasyonuyla artan ev içi şiddet vakalarını azaltmaya yönelik bir eylem planı yapması yerinde olacaktır

Bu süreçte maddi kayıp yaşayan pek çok vatandaşımızın vergi indirimi, fatura ve kira giderlerinin düzenlenmesi, kredi borçlarının ertelenmesi ve gerektiği takdirde maddi destek sağlanması gibi tedbirlerle kaygılardan arındırılması siyasilerin önemli önceliklerinden biri olmalıdır.

7.   BASINLA İŞ BİRLİĞİ İÇİNDE OLMA

Basın öncellikle şeffaf, nitelikli ve doğru haber yapmak, gerekirse kaynak göstermek, iddia edilen bilginin aksi yönde veriler varsa bunları da paylaşmak gibi bir tutum belirleyerek halka güvenilir doğru bilgiler vermelidir. Çeşitli siyasi polemiklere ve çatışmalara mümkün olduğunca yer ayırmamalıdırlar.

Alanında yetkin kişilerle yapılan röportajlar halkı bilgilendirmek ve bilimsel metoda uygun hareket etmek, dezenformasyondan ve bilgi kirliliğinden kaçınmak gerekmektedir.

Siyasi otoriteye halkın taleplerini iletmek, yanlış uygulama ve söylemlere eleştirel yaklaşabilmek, bu konularda halka karşı sorumlu davranmak basının bu dönemdeki görevleri arasında olmalıdır.

8.   YEREL YÖNETİMLERLE İŞBİRLİĞİ İÇİNDE OLMA

Pandemi ile Mücade yerel düzeyde belediyelerle işbirliği içinde yürütülmelidir. Belediyeler koordinasyon kurulu kararlarına uygun bir biçimde ulaşım sınırlamaları, temizlik ve fiziksel mesafe denetimlerini yerine getirmelidirler.  İzolasyon koşullarında güçlük yaşayan, yaşlılara, yoksullara yardımlar belediyeler tarafından organize edilebilir.

9.   SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ İLE İŞ BİRLİĞİ İÇİNDE OLMA

Bu dönemde yardım ve desteğe ihtiyaç duyan kişilerin sesinin duyulması ve yaşadıkları zorlukların görünür olması normal zamanlarda olduğundan daha fazla çaba gerektirmektedir, bunun için dezavantajlı grupların çeşitli kuruluşların da yardımıyla tespit edilmesi, ihtiyaçlarının belirlenerek giderilmeye çalışılması gerekmektedir.

Travmayla başa çıkmanın en etkili yollarından biri sosyal destek sistemlerinin harekete geçirilmesi ve benzer zorluklar yaşayan kişilere destek olmaktır. Dolayısıyla sivil toplum kuruluşlarının özellikle zor durumda olan kişilerin alışverişinin yapılması, yiyecek, barınma gibi temel ihtiyaçlarının karşılanması, gereken sosyal ve teknik desteğe ulaşması gibi konularda, gönüllü çalışacak fertlere ulaşarak bu faaliyetleri organize etmesi yararlı olacaktır.

Bundan öte çok sayıda insan ve örgütün salgına karşı birlikte mücadele etmeleri herkesin işim bir ucundan tutması, ihtiyacımız olan seferberlik ruhunu, dayanışma duygusunu güçlendirecek, herkesin birbirine saygı ve sevgi duyduğu, gözettiği bir dünya kurma konusunda ümitleri yeşertecektir.